U Sarajevu, u Grbavičkoj ulici 6, oslikan je mural sa likom jugoslovenskog gitariste, pevača, tekstopisca i kompozitora Milana Mladenovića, osnivača i frontmena benda Ekatarina Velika. Mural posvećen ovom čuvenom muzičaru jedan je od rezultata inicijative Muzej devedesetih koja je tokom pet meseci 2024. godine realizovala izložbu “Lavirint devedesetih” u Historijskom muzeju Bosne i Hercegovine, a čija je ideja osvetljavanje kompleksne decenije devedesetih na području bivše Jugoslavije.
Jedan segment izložbene postavke se bavi i onima koje su zauzeli antiratni stav na početku devedesetih – u pitanju je soba Nepristajanje u kojoj vidno mesto zauzimaju pravi građanski i ljudski heroji, tadašnji simboli otpora. Milan Mladenović je svakako bio jedan od njih, počev od njegovih istupa u medijima, preko nastupa na koncertu „YUTEL za mir“ u „Zetri“ na leto 1991, pa sve do čuvenog antiratnog koncerta grupe “Rimtutituki” na Trgu Republike u Beogradu pod nazivom “Ne računajte na nas”. Milan je svoj snažni protest pokazao i odbijanjem nastupa u Banja Luci 1993. godine, kada je eksplozivom srušena najstarija i najpoznatija banjalučka džamija Ferhadija iz 1579. godine.
Milan Mladenović je rođen u Zagrebu, a kao dete vojnog lica preselio se i deo detinjstva proveo u Sarajevu, gde je i počeo da svira gitaru, da bi ga kasnije put odveo u Beograd gde je ostvario muzičku karijeru kroz grupe “Limunovo drvo”, “Šarlo akrobata”, “Katarina druga” i na kraju “Ekatarina Velika”. Mural se nalazi upravo na mestu gde je Milan i živeo, na Grbavici, a oslikao ga je kolektiv Obojena klapa, prema idejnom rešenju umetnika Rijada Hadžića. Obojena klapa osnovana je 2016. godine kao prva nevladina organizacija u Bosni i Hercegovini posvećena uličnoj, savremenoj i filmskoj umetnosti. Okupljajući umetnike i umetnice i kulturne radnike/ce, nastojanja Obojene klape su da uspostavi nove uslove za produkciju, prezentaciju savremene i urbane kulture i pokretanje diskusija o društveno relevantnim temama, uz korišćenje javnih prostora, ulica i galerija.
Kao odraz simbolike specifičnih veza dva grada u prošlosti, ali i u budućnosti, u Beogradu će biti oslikan mural Valtera, čuvenog heroja u odbrani Sarajeva tokom Drugog svetskog rata, koga je u čuvenom filmu “Valter brani Sarajevo” tumačio glumac Velimir Bata Živojinović.
Izložba, koju je je u Sarajevu videlo više od 4000 posetilaca, predstavljala je dopunjenu i proširenu verzija pilot izložbe istog naslova koja je tokom leta 2023. godine bila postavljena u Beogradu. Lavirint devedesetih predstavlja plod trogodišnjeg istraživanja, rada i saradnje pojedinaca, stručnjaka, aktivista i partnerskih organizacija iz zemalja bivše Jugoslavije okupljenih oko inicijative Muzej devedesetih. Cilj ove izložbe je novo i drugačije sagledavanje decenije koja je promenila tokove života miliona ljudi na ovim prostorima (ali i globalno) i koja je u našoj regiji ostavila neizbrisiv, dugotrajan trag.
Muzej devedesetih je inicijativa Kulturnog centra Grad iz Beograda pokrenuta sa idejom sakupljanja i čuvanja od zaborava izvora i svedočanstva o poslednjoj deceniji 20. veka na prostoru nekadašnje jugoslovenske države. Izložbu “Labirint devedesetih” autorski potpisuju Dejan Ubović, Dubravka Stojanović i Igor Štiks, a do sada je održana u Beogradu i Sarajevu. Izložbu su podržali National Endowment for Democracy i regionalni projekat Podrška EU izgradnji povjerenja na Zapadnom Balkanu, koji finansira Evropska unija (EU) i sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP). Sadržaj ove izložbe je isključiva odgovornost autora i ne odražava nužno stavove Evropske unije niti UNDP-a.
Foto: Bekir Idrizović
